Ağaçlarının gölgesinde sahilden Rize'nin arka sokaklarına kadar yürüyebilmek..

Rize Hamam Deresi Projesi Yöneticilerimiz beton kokusunu en sevdikleri koku ilan ederken, beton mikserinin çalışma sesi kulaklarına bir melodi gibi gelirken; size yolu dereye,griyi yeşile döndüren bir proje hayalimizden bahsedeceğim. Yeşili katledip betonlaştırma derdine düşmüşken bakın nasıl bir hayal; griyi mavi-yeşil yapma projesi. Rize'de1937 yıllarında başlayan derelerin üstlerinin kapatılması zamanla devam etmiş 50'li yıllarda hızlanmış 1960' larda denizin doldurulması projesiyle şekillenmişler.80'li yıllarda Çamlıbel dereleri ve diğerleri tamamen kapatılmıştır. Bunlardan bir tanesi de eski orta caminin olduğu yerde ki Hamam Deresi. Türkiye’nin şirin mi şirin ili Rize'yi doğu ve batı olarak ortadan ikiye bölen yaklaşık 1-2 km uzunluğunda bir dereydi. Bugün ki Timya vadisinin ordan başlayıp şehrin içinden kıvrıla kıvrıla akıp geçtikten sonra  Karadeniz’e dökülüyordu.Henüz bu denli kirlenmemiş, dere kenarlarında ki kahvelerde kuş sesleri eşliğinde çay yudumlamak mümkündü. Derenin ilk başlardaki halı “Açık Dere” zamanla kanalizasyon yüzünden kirlendi. Her ne kadar islah edilmeye çalışılsa da sonuç vermedi. Hala da yasak olmasına rağmen  devam etmekte bu uygulama malesef! 80' li yıllara kadar geçen sürede derenin etrafına binalar, iş yerleri  inşa edilir. 1985-1990 yılları arasında yol yapımı için derenin üzerine beton dökülüyor tamamen kapatılır… Ta ki 20(..) yılına kadar. Rize belediye başkanı (şimdiden müteşekkirim kim olursa) derenin üstünün açılacağını derenin ıslah edileceğini açıklar.   Sonrasında Belediye Başkanı, yapılacak olan yeni projeyle alakalı olarak Üniversitelerle, STK’larla, bilim insanlarıyla görüşür.Projeye Rize ve Rizeli'nin elinin değmesini görüş bildirmesini ister, taleplerini alır. Eski Orta Cami'nin sol tarafından Yeniköy Petrol'e kadar derenin ustü açılarak aşağıdanda  Akbank karşı tarafı Belediye İşhanı,Belediye Bloklarının belli bır kısmı da yıkılıp  uygun mimaride yeniden yapılması düşünülür. Projede en çok dikkat edilen husus doğal çevreye hiç zarar verilmemesi ve tarihi dokunun olduğu gibi korunması olur. Etrafındaki iş yerleri millet kıraathanesi, kahveler (not cafe) seyir alanları ile dolar.Şöyle dere boyu etrafı temaşa ederek yürürken sevimli kahvelerde Rize simidi kaşar eşliğinde çay içmek...Selvi ve cinar ağaçlarının gölgesinde sahilden Rize'nin arka sokaklarına kadar yürüyebilmek...   Yol üzerindeki serenderin altında dinlenmek.Su değirmeni ve yanı başında ki Rize yöresel yemekleri yapan Rize Evi.   Evin arka bahçesi, samimi küçük toplantıların, şiir gecelerinin, müzik dinletilerinin yapılacağı bir mekan gene meyva ağaçları ve asmalar içersinde...   İsterseniz çayınızı kahvenizi yudumlayın, isterseniz süs havuzunun yanında, istersenizde asmanın altındaki sedirlere uzanıp anın keyfini yaşayın.   Diğer bir dere kenarı, ağaç kütüklerinden oluşan oturma gruplarının olduğu kuş sesleri içersinde dereyi seyrederek tabiatı içinize çekeceğiniz bir mekan. Tabii ki yol en uygun şekilde derenin iki tarafından rahatsiz etmeyecek şekilde unutulmamış.(ister yer altıdan!) Yayalar ve araçlar için mimariye uygun köprü ve köprücükler...   Oldu olacak derenin ve köprülerin aydınlatılması da unutulmasın rüyamızda şöyle yeşil-mavi şeklinde... Bölge bir anda Rize'nin en çok sevilen, en çok rağbet gören cazibe merkezi yeri haline gelir. Projenin en büyük başarısıysa temiz bir dere ve etrafında doğal yaşam alanları ortaya çıkarmak olmuş. Öyle ki bu dere etrafındaki bölgenin sıcaklığının ortalama 2-3 derece düşmesini sağlamış. Rize merkezine giren araç sayısı 10 düşmüş, insanlar dereboyunca yürümeyi veya bisiklet binmeyi tercih etmişler. Bütün bunların sonucunda bölgenin havası da daha temiz  hale gelmiş. Uzun yıllardır şehrin içine girmeyen kuşlar, balıklar ve diğer yaban hayatı projenin tamamlanmasıyla birlikte tekrar geri dönmüş. Projenin bir başka faydası ise şehrin doğu ile batısı arasında bir dengenin oluşması olmuş. Özet olarak Rize Hamam Deresi ve çevresi Yenileme Projesi’nin şehre kazandırdıklarını maddi olarak ölçmek mümkün olmamış...   Rüya işte!   Belki sizde bu rüyayı görmek yaşamak istersiniz diye yazdım.   Saygı ve Selamlar   Mustafa Barış Öztürk Sivil Havacılık,Ulaşım ve Lojistik Eğitmeni- Matematikçi