HEMŞEHRİMİZ ARABULUCUDAN, ARABULUCULUĞUN İNCE NOKTALARI

ÖNCE MAHKEMEYE DEĞİL ARABULUCUYA GİT!    Ailenizden kalan mirasta diğer mirasçılarla, boşanmada malların paylaşımında, sattığınız veya satın aldığınız malda yaşadığınız sorunlarda, müteahhitle aranızda çıkan ihtilaflarda, komşuluk ilişkilerinden kaynaklı uyuşmazlıklarda mahkemeye gitmeden arabuluculuk yoluyla çözebilirsiniz.  RizeninSesi Haber sitesi Müdürümüz Bayram Arif TURAN konu ile ilgili olarak Türkiye'nin ilk arabulucularından biri olan ve İstanbul Barosuna bağlı olarak görev yapan Rizeli Av. Arabulucu FEYZA DAYANIKLI ile görüştü.  B. ARİF TURAN : Bize kendinizi tanıtır mısınız ? AV. ARB. FEYZA DAYANIKLI : Rizeliyim. Bu yıl avukatlık mesleğinde 20. Yılım. Rize’nin kurtuluş tarihi de olan 2 Mart 2000 tarihinde İstanbul Barosundan avukatlık ruhsatımı alıp mesleğe başladım. 2013 yılında yapılan sınavla Türkiye’nin ilk arabulucularından oldum.  İş hukuku alanında uzman arabulucuyum. İstanbul Anadolu yakasında bulunan ROTA Arabuluculuk Merkezi AŞ’yi, yedi meslektaşımla birlikte kurduk.  Hukuki danışman ve avukatlığın yanı sıra arabulucu olarak da hizmet vermeye devam ediyorum.   B.ARİF TURAN: Arabulucu kimdir? Arabuluculuk nedir?   AV. ARB. FEYZA DAYANIKLI :Türkiye’de hukuk fakültesinden mezun, alanında en az beş yıl deneyimli, arabuluculuk sınavında  başarılı olmuş, arabuluculuk temel eğitimi almış kişiler, arabuluculuk siciline kaydolmaya engel bir durumları da yoksa sicile kaydolup arabulucu olarak görev yapabilirler. Hali hazırdaki sistemimizde iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk yapabilmek için, bu konuda özel eğitim alan arabulucular “iş hukuku uzman arabulucuları” olarak görev yapmaktadırlar. Arabuluculuk ise tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri “özel hukuk uyuşmazlıklarından” kaynaklı her türlü uyuşmazlıkta uygulanabilir. Ancak iş hukukundan kaynaklı işe iade, kıdem/ ihbar tazminatı, ücret alacağı, fazla çalışma, yıllık izin alacağı gibi işçilik alacakları gibi uyuşmazlıklar ile  ticari uyuşmazlıklarda konusu  bir miktar para olan alacak ve tazminat talepleri  için arabulucuya başvurmak zorunludur. Yani dava açmadan önce bu konular hakkında arabulucuya başvurulması şarttır. Bu konularda arabulucuya başvurmadan direkt dava açılırsa mahkeme dava şartı yokluğu nedeniyle davayı red edecektir. Bu red sebebiyle davacı hakkını ararken üstüne bir de  yargılama giderlerini ödemek zorunda kalacaktır. Tüm bu süreçlerde uyuşmazlık yaşayan taraflarda olumsuz duyguların etkisiyle duygusal kararlar alabilmekteler. Arabulucu burada oldukça önemli bir görev yapmaktadır. Taraflarla yaptığı özel ve ortak toplantılarda ihtiyaçlarını belirledikten sonra, tıpkı bir ayna gibi tarafların duygularını onlara yansıtmakta, bunlarla yüzleşmeleri ve asıl olanın menfaatleri olduğunu görmelerini sağlamaktadır. Arabulucular, bu teknikleri uygulayabilme becerisini elde ettikleri özel eğitimler almışlardır. B.ARİF TURAN:  Arabuluculuk nasıl bir süreçtir ?  AV. ARB. FEYZA DAYANIKLI : Bildiğiniz üzere herhangi bir gerçek ya da tüzel kişi hukuki uyuşmazlık yaşadığında devletin mahkeme yargılamasına gidebileceği gibi aralarında sözleşme varsa yine bir yargılama türü olan tahkime gidebilmektedirler. Arabuluculuk ise alternatif çözüm yolu olarak bu iki yargı türüne göre ülkemizde daha yeni bir yoldur. 2013 yılından bu yana arabuluculuk yöntemiyle uyuşmazlıklar çözülebilmektedir. Arabuluculuk iş ve ticari uyuşmazlıklar için zorunlu gibi görünse de bu sadece başvuru içindir.  Taraflar anlaşıp anlaşmamakta serbesttir. İlk oturuma katılan taraf diğer oturumlara katılmayabilir. Süreç ihtiyari olduğu gibi gizli bir süreçtir. Taraflar ya da arabulucu, toplantılarda paylaşılan bilgi ve belgeleri üçüncü kişilerle paylaşamazlar, aksi halde 6 aya varan hapis cezası ile karşılaşabilirler. Gizlilik taraflara rahatça görüşebilmeyi, kendilerine en uygun çözümü bulabilme fırsatı vermektedir.  İş uyuşmazlıkları için 3+1 hafta ticari uyuşmazlıklar için 4+2 hafta süreyle süreç sonlandırılmalıdır. Yıllarca süren mahkeme yargısına kıyasla oldukça avantajlıdır. Arabulucu tarafsız ve bağımsızdır. Her iki taraf da eşit mesafededir. Yargılama giderleri, mahkeme veznelerine yatırılan harçlar gibi masraflar olmadığından ekonomiktir. Taraflar arabuluculuk aşamasında anlaşamazlarsa her zaman mahkemeye gitme hakları vardır. Yani arabulucuya gitmek, dava açmaya engel değildir.  Öncelikle tarafların arabulucunun uygulayacağı müzakere teknikleriyle kendilerinin çözümlerini bulmaları için bir fırsattır. Yoksa uzun yıllar devam eden davalar açmaya da engel değildir.  Hal böyleyken ücretsiz olan başvuru da dikkate alındığında neden arabuluculuk denenmesin ki? B.ARİF TURAN : Arabuluculuk süreci ücretli midir? AV. ARB. FEYZA DAYANIKLI :Arabuluculuk sürecini ülkemiz için zorunlu ve ihtiyari olarak ikiye ayırmaktayız. Zorunlu arabuluculuk süreci olan iş uyuşmazlıkları ve ticari uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce bir arabulucuya başvurmak zorundasınız. Arabulucu başvurularında herhangi bir ücret ödenmez.  Arabuluculuk iradi olduğundan yani arabulucuda anlaşma şartı olmadığından taraflar dilediği zaman görüşmeleri sonlandırıp, dava yoluna gidebilirler. Bu halde anlaşamama olduğundan taraflar arabuluculuk sürecinde hiçbir şekilde ücret ödemezler. Anlaşma halinde ise anlaşma bedeli üzerinden taraflar toplam olarak arabulucuya 6 ‘sı oranında arabuluculuk ücreti öderler. Bu ücreti taraflar anlaşarak bir taraf ödeyebileceği gibi, bu konuda anlaşamazlarsa yasal olarak anlaşma bedeli üzerinden  yüzde 3 olarak eşit şekilde toplamda yüzde 6 olarak öderler. B.ARİF TURAN : Hangi aşamada arabuluculuğa gidilebilir? Dava devam ederken arabuluculuk mümkün mü? AV. ARB. FEYZA DAYANIKLI :  Kamuyu ilgilendirmeyen ve tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği konularda taraflar ister dava öncesi ister dava sonrası arabulucuya başvurabilirler.  Dava esnasında taraflar arabulucuya başvurma konusunda anlaşmış iseler mahkemeler arabuluculuk için süre verip, sonuca göre anlaşamama halinde davaya devam olunur, anlaşma halinde ise tarafların mahkemeye bu konuda vereceği dilekçe ile davalar ortadan kaldırılmaktadır. B.ARİF TURAN : Mahkeme yargısına göre arabuluculuğun avantajları nelerdir ? AV. ARB. FEYZA DAYANIKLI : Mahkemede davalar en iyi ihtimalle 2 yıl sürmekte, çoğunlukla da 3-5 yılı bulmaktadır. Arabuluculukta süreç iş uyuşmazlıklarında toplamda 4 hafta ticari uyuşmazlıklarda toplamda 8 haftada çözümlenmektedir.  Dava sürecine göre oldukça ekonomiktir, anlaşamama halinde taraflar ücret ödemezler. Davalar kamuya açık olarak yürütülür, arabuluculuk süreci gizlidir. Dolaysıyla başkalarının bilmesini istemediğiniz hususları rahatlıkla bu süreçte dile getirebilirsiniz.  Mahkeme yargılamasında hakimin vereceği karar talep ve yasalarla sınırlıdır.  Arabuluculuk sürecinde çözüm kamuya aykırı olmamak üzere çok çeşitlidir. Örneğin işe iadede mahkeme ya işe iadenize karar verir ya da davanızı red eder. Oysa arabuluculukta işverene işçilik alacaklarımın bana para olarak ödenmesi yerine memleketime bir çeşme yaptır derseniz ve kabul edilirse bu da bir çözüm olur. Bu çözümü mahkemeden isteyemezsiniz.  Mahkeme yargılamasında bir taraf kazanır diğer taraf kaybeder. Arabuluculukta ise kazan- kazan ilkesi geçerlidir, yani tarafların her ikisinin de menfaatine olan bir çözümü yine kendileri bulurlar. Buradan da anlaşılıyor ki 3. Bir kişi olan hakim yerine işinde uzman bir arabulucunun yardımıyla taraflar kendi sorunlarını kendileri çözmektedirler.  Bu anlamda arabuluculuk toplumda uzlaşı kültürünün gelişmesine de katkı sunmaktadır. B.ARİF TURAN: Türkiye'nin önemli bir sorununa parmak bastınız . açıklamalarınız için teşekkür ediyorum. AV. ARB. FEYZA DAYANIKLI :Ben teşekkür ediyorum. Tüm hemşehrilerime de selam ve saygılarımı sunuyorum.