DEVLET İÇİNDE DEVLET. BELEDİYELER ASLİ GÖREVLERİNE DÖNMELİ

Belediyeler Asli Görevlerine mi Dönmeli? Kamu Yönetiminde Yetki Çakışmaları ve İdari Çift Başlılık Tartışması

Türkiye’de kamu yönetimi sistemi, merkezi ve yerel idareler olmak üzere iki temel yapıdan oluşuyor. Bu yapı içinde valilik ve kaymakamlıklar merkezi yönetimin taşra teşkilatını, belediyeler ise yerel yönetim birimlerini temsil ediyor. Ancak son yıllarda artan yetki çakışmaları, bazı alanlarda görev karmaşası ve “çift başlılık” tartışmaları, kamu hizmetlerinin etkinliğini sorgulatır hale geldi. Özellikle sosyal yardım, eğitim, kültür, sağlık ve gençlik hizmetleri gibi alanlarda hem merkezi idareye bağlı birimler hem de belediyeler benzer organizasyonlar kurarak faaliyet yürütüyor. Bu durum, birçok çevrede “belediyeler asli görevlerine dönmeli” şeklindeki görüşlerin daha yüksek sesle dile getirilmesine neden oluyor. Yetki Çakışmaları Nerelerde Ortaya Çıkıyor? 1. Sosyal Yardım Hizmetleri: Her ilçede Kaymakamlığa bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV) bulunuyor. Bu vakıf, merkezi hükümet kaynaklarını kullanarak ihtiyaç sahiplerine yardım ulaştırmakla görevli. Ancak belediyeler de aynı bölgelerde Sosyal Hizmet Müdürlükleri kurarak ayni ve nakdi yardımlar yapıyor. Bu, hem kaynak israfına hem de çifte yardım ya da hiç yardım alamama gibi sorunlara neden olabiliyor. 2. Eğitim ve Kültür Alanı: Milli Eğitim Bakanlığı’nın il ve ilçe müdürlükleri varken, birçok belediyenin de kendi bünyesinde Eğitim Müdürlüğü veya Kültür Müdürlüğü var. Belediye kursları, etüt merkezleri, kültürel etkinlikler ile MEB arasında koordinasyon eksikliği yaşanıyor. Bu da hem öğrenciler hem veliler için kafa karışıklığı yaratıyor. 3. Sağlık ve Spor Faaliyetleri: Sağlık Bakanlığı’na bağlı ilçe sağlık müdürlükleri hizmet verirken, belediyeler de sağlık işleri müdürlükleri ile benzer alanlarda faaliyet gösteriyor. Örneğin, sağlık taramaları, yaşlı bakımı, engelli hizmetleri gibi alanlarda koordinasyonsuzluk ve mükerrer hizmet sorunu yaşanıyor. Aynı şekilde Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlı ilçe spor müdürlükleri ile belediyelerin spor tesisleri ve kulüp faaliyetleri zaman zaman çakışıyor. Spor salonlarının kullanımında, turnuvalarda ve gençlik projelerinde “iki ayrı yapı” hizmeti sunarken, iş birliği yerine yetki rekabeti öne çıkıyor. Asli Görevler Nedir, Ne Olmalıdır? Belediyeler 5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre; İmar, altyapı hizmetleri, çevre sağlığı, katı atık yönetimi (çöp), yol, su, kanalizasyon gibi temel hizmetler başta olmak üzere, kentsel yaşam kalitesini artıracak yerel hizmetleri yürütmekle yükümlüdür. Ancak son yıllarda birçok belediye, bu asli görevler yerine, merkezi idarenin görev alanına giren sosyal, kültürel ve eğitsel faaliyetlerde ağırlık kazanmaya başlamış durumda. Bu da belediyelerin kaynaklarını dağıtmasına, asli işlerine yeterince odaklanamamasına neden oluyor. İdari Saygı ve Protokol Krizleri: Kurumlar Arası İtibar Yarışı Bir diğer tartışma konusu ise idari hiyerarşi ve kurumsal saygı meselesi. Bazı belediye başkanlarının, valilik veya kaymakamlık tarafından düzenlenen resmi tören ve toplantılara katılmadığı, temsil için ikinci veya üçüncü düzey yöneticileri gönderdiği iddiaları kamuoyunda rahatsızlık yaratıyor. Bu durum, yerel yöneticiler ile merkezi yöneticiler arasında protokol uyumsuzluğu ve saygı eksikliği olarak yorumlanıyor. Ayrıca, resmi bayram kutlamalarının valilik ya da kaymakamlık çatısı altında yapılması gerekirken, bazı belediyelerin ayrı programlar düzenlemesi de kurumsal bölünme ve halk nezdinde kafa karışıklığına neden oluyor. Bu gibi durumlar “tek elden yönetim” ilkesini zedelediği gibi, kamu otoritesini zayıflatıyor. Çözüm Önerileri: Görev Alanlarının Netleştirilmesi: Belediyeler ve merkezi yönetim arasında kesin görev ayrımları yapılmalı. Belediyeler kentsel altyapı ve çevre hizmetlerine odaklanmalı; eğitim, sağlık, kültür ve sosyal yardımlar tek elden kaymakamlıklarca yürütülmeli. Koordinasyon Mekanizmalarının Güçlendirilmesi: Valilik ve belediye arasında düzenli koordinasyon toplantıları yapılmalı, hizmetlerin çakışması engellenmeli. Kaynakların Etkin Kullanımı: Aynı bölgede benzer hizmetlerin iki farklı yapı tarafından sunulması kaynak israfına neden oluyor. Hizmetler arasında görev dağılımı yapılarak kamu kaynakları daha verimli kullanılmalı. Protokol ve İdari Saygı: Belediye başkanları, vali ve kaymakam gibi merkezi idare temsilcilerine karşı daha yapıcı, iş birliğine açık ve saygılı bir tutum içinde olmalı. Törenler ve resmi günler birlik içinde kutlanmalı. Hizmetin Niteliği, Kurumlar Arası Uyumla Artar Vatandaşa hizmeti hangi kurumun verdiğinden çok, ne kadar etkili verdiği önemlidir. Ancak etkili kamu hizmeti, ancak kurumlar arasında net görev tanımı, koordinasyon, saygı ve birlikte çalışma kültürüyle mümkün olabilir. Belediyelerin asli görevlerine odaklanması ve merkezi idarenin görev alanlarına müdahale etmeden, destekleyici rol üstlenmesi; hem hizmet kalitesini artırır hem de vatandaşın devlete olan güvenini güçlendirir.