KURU ÇAY ZAMLANDI ÜRETİCİ YAŞ ÇAYA DA EK ZAM İSTİYOR

KURU ÇAYA YÜZDE 15 ZAM: YAŞ ÇAY ÜRETİCİSİNE YANSIMASI, ÖZEL SEKTÖRÜN TEPKİSİ VE EKONOMİK ETKİLER

DESTEKLEMESİZ YAŞ ÇAY FİYATI ÜRETİCİYİ ENDİŞELENDİRDİ KURU ÇAYA YÜZDE 15 ZAM GELDİ, ÜRETİCİ YAŞ ÇAYA AYNI ORANDA ZAM İSTİYOR   Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından kuru çaya yapılan yüzde 15’lik zammın ardından, yaş çay üreticilerinin gözü yeniden açıklanan yaş çay fiyatına çevrildi. 2025 yılı için kilogram başına 25,44 TL olarak açıklanan yaş çay alım fiyatına destekleme priminin bu yıl verilmemesi, üreticileri hayal kırıklığına uğrattı. Üreticiler şimdi, kuru çaya yapılan artış oranında – yani yüzde 15 – ek zam talep ediyor. DESTEKLEME KALKTI, ÜRETİCİNİN GELİRİ GERİLEDİ Geçmiş yıllarda yaş çay üreticisinin eline geçen toplam gelir, devlet tarafından kilogram başına verilen 0,30 TL’lik destekleme primi ile biraz daha artıyordu. Ancak 2025 yılında bu primin kaldırılması, açıklanan fiyatın üreticinin gerçek kazancını düşürmesine neden oldu. Rize’nin İkizdere ilçesinde çay üretimi yapan Ayşe Y., bu durumu şöyle yorumladı: “Geçen yıl 17 TL olan yaş çay, desteklemeyle birlikte 17,30 TL’ye satılıyordu. Bu yıl açıklanan 25,44 TL kulağa yüksek geliyor ama maliyetlerimiz çok daha fazla arttı. Destekleme yok, gübreye ve işçiliğe gelen zamlar da cabası. Şimdi kuru çaya zam yapıldıysa yaş çaya da yapılmalı.” ÜRETİCİ TALEBİ NET: YAŞ ÇAY FİYATI EN AZ 29,25 TL OLMALI Kuru çaya yapılan yüzde 15’lik zammı referans alan üreticiler, yaş çay fiyatının da benzer oranda artırılmasını istiyor. Bu hesapla, 25,44 TL'lik yaş çay fiyatının yüzde 15 artması durumunda yeni fiyatın 29,25 TL olması bekleniyor. Üretici örgütleri ve ziraat odaları, bu talebi resmi mercilere iletmeye hazırlanıyor. Rize Ziraat Odası Başkanı tarafından yapılan açıklamada, “Kuru çay zamlandıysa, bu artış yaş çaya da yansıtılmalı. Üretici artık destekleme değil, doğrudan adil fiyat talep ediyor,” denildi. ÖZEL SEKTÖR NE YAPACAK? Yaş çay fiyatlarının artması, özel sektör fabrikaları için ciddi bir maliyet baskısı anlamına geliyor. Kuru çaya gelen zam, satış gelirlerini artırabilecek olsa da, hammadde alım fiyatlarındaki artış, özellikle küçük ve orta ölçekli çay firmaları için risk oluşturuyor. Bir özel sektör çay fabrikası yöneticisi, şu değerlendirmeyi yaptı: Devletin belirlediği yaş çay fiyatı bizim için referans oluyor ama biz bu fiyatın da üzerine çıkmak zorunda kalabiliriz. Çünkü üretici başka türlü çay vermek istemiyor. Bu da fiyat rekabetimizi ve kârlılığımızı zorluyor.” RİZE EKONOMİSİ İÇİN KRİTİK BİR DÖNEM Çay üretiminin Rize ve Doğu Karadeniz ekonomisindeki ağırlığı düşünüldüğünde, yaş çay fiyatının belirlenme şekli bölge ekonomisini doğrudan etkiliyor. Yaş çaya yapılacak bir zam, üreticinin alım gücünü artırabilirken, aynı zamanda bölgedeki hizmet ve perakende sektörlerinde de canlanma yaratabilir. Ancak uzmanlar uyarıyor: “Zamlar sadece fiyat artışıyla sınırlı kalmamalı. Bölgesel kalkınma için çay sektöründe altyapı, verimlilik ve ürün çeşitliliği gibi yapısal sorunlar da çözülmeli.” TÜRKIYE EKONOMİSİNE YANSIMALARI Çay, Türkiye ekonomisinde stratejik tarım ürünleri arasında yer almasa da, istihdam ve bölgesel kalkınma açısından kritik öneme sahip. Üretici gelirinin düşmesi, kırsal kesimde göçü hızlandırabilir. Öte yandan yüksek yaş çay fiyatları, kuru çayın raf fiyatlarını da artırarak tüketici enflasyonuna katkı yapabilir. Tarım ekonomisi uzmanı Prof. Dr. Hasan Karadeniz’e göre: “Desteklemesiz fiyat açıklamak, üreticiye verilen güveni zedeleyebilir. Tarımsal üretimin sürdürülebilirliği için üretici kazanmalı ki üretim devam etsin.” Kuru çaya yapılan yüzde 15'lik zammın ardından yaş çay üreticilerinin benzer bir artış talebi, ekonomik gerekçeler kadar sosyal dinamiklere de dayanıyor. Destekleme primlerinin kaldırılması, üreticinin devlet desteğine olan güvenini zedeledi. Gözler şimdi hükümetin yaş çay fiyatına yönelik yeni bir düzenleme yapıp yapmayacağında. Beklentiler yüksek, çözüm ise üretici ve piyasa arasında denge kuracak gerçekçi bir fiyat politikasında yatıyor.