RİZELİ YAZARIN KALEMİNDEN.... GÜNEYDOĞU DEDİKLERİ

Sık sık yaptığım seyahatlere Pandemi dolayısıyla uzun süredir  mecburiyetten ara vermiştim. Yolum bu kez Güneydoğunun en ücra en mahrum şehri Hakkâri’ye düştü. İlk durak Hakkâri’den devamla Van, Diyadin, Doğubayazıt ve Doğunun Paris’i Iğdır kısa sürede gördüğüm yer oldu. Bu gezide eski İl Genel Meclis Üyesi Hasan Kansızoğlu, oğlu Hasan Kansızoğlu ve Süleyman Yılmaz ile beraberdik.                                   ‘’Hakkâri’de Hayat var’’      Bu söz Hakkâri Valisi Sn. İdris Akbıyık’a ait.     Yıllardır terör örgütünün kurtarılmış bölgelerinden birisi olan bize göre en aşağı köşedeki Hakkâri’de bugün barış rüzgârları esiyor. Rize’den  870 km lik bir karayolu ile ulaştık Hakkâri’ye. 1720 m rakımdaki Hakkâri’nin merkez nüfusu 61.000 civarında. Kısa süreli Hakkâri Gezisini tek cümleyle anlatmak gerekirse Hakkâri’yi anlatmak için görmek gerekiyor. Valimizin deyişiyle ‘’Hakkâri’de Hayat var’’.     Valimizi makamında ziyarette ÇAYKUR Çayımızı ve Ovit Çayımızı ikram ettik.     Hakkâri ile ilgili bugüne kadar duyduğunuz, basından okuduğunuz ne kadar olumsuz düşünce varsa Hakkâri’yi yerinde gördükten sonra silip atabiliyorsunuz aynen bizim yaptığımız gibi. Hakkârililer terörden ve olumsuzluklarla anılmak istemiyor.3500 metre yüksekte tepesinde karın hiç eksik olmadığı Sümbül Dağı şehrin hemen yanı başında heybetli duruşuyla bende buradayım diyor. Şehirde Karadeniz’de veya Rize’de bildiğimiz yeşil sıradağları bulmak mümkün değil. Dağlar hep taş ve hep kayadan ibaret. Ağaç veya yeşil alanları bulmak yok denecek kadar az. Mesafe yakın olsaydı da İyidere Lojistik için taş İşkencedere Vadisinden değil buradan alınsaydı.              Özel İdare Genel Sekreteri Rizeli hemşerimiz Tevfik Kumbasar,     Cimilli hemşerimiz Tevfik Kumbasar Vali Yardımcısı olarak başarılı bir ekibin üyesi. Özel İdare çalışmalarını yürüten Tevfik Kumbasar ile de görüşerek sıcak Rize çayını içtik. Güzel sohbetimiz oldu.                                50 bin asker güvenlik için    Hakkâri sınırın güvenliği için bağrında 50 bine yakın asker barındırıyor. Bu askeri güç sayesinde bölücü hainlere gereken dersler veriliyor. SİHA ve İHA lar sayesinde teknolojik tedbirler en ileri seviyede.           Rize’nin ekmeğini yiyen Vali-Belediye Başkanı İdris Akbıyık hizmet peşinde,5 yıldız kalitesinde Öğretmenevi.      Hakkâri merkezde 5 yıldızlı otel kalitesinde Öğretmenevi hizmette. Vali İdris Akbıyık öncülüğünde tamamlanan Öğretmenevi 7 katlı 152 yatak kapasiteli. Öğretmenevinde 64 çift kişilik oda,12 süit oda, çok amaçlı salon ve sauna bulunuyor. Bizde orada kaldık.    TOKİ Hakkâri’de 6-7 katlı 18 adet Blok ta 401 daire yapıyor. Yüksekova ilçesinde 2019 da yapımı tamamlanmış 1256 konut ve 20 dükkân, taziye evi ve cami yapılarak teslim edilmiş. TOKİ projesinde devam eden 899 konut, 44 dükkân, cami ve taziye evinin tamamlandığı teslimatlarının Ağustos ayında yapılacağını öğrendim. Bir başka TOKİ projesiyle hazırlanan protokole göre 230 konut 8 işyeri Jandarma Genel Komutanlığına tahsis edildi.     Özel İdare tarafından Hakkâri Kayak Merkezinde 50 odalı 120 yatak kapasiteli 4 katlı Mergabütan Kayak Merkezi Oteli büyük oranda tamamlanmış durumda. Hakkâri kış mevsiminde kayakta da iddialı. Kayak merkezinde kış mevsiminde günde 3 bin kişi kayak yapabiliyor.   Köydes çalışmalarında birçok proje hayat bulmuş. Yol yapımı, sanat yapısı, içme suyu projelerine özel ilgi var. Doğalgaza kavuşan Hakkâri’de 54.512 metre hat döşenmiş.3.952 abone gaz kullanıyor.          Belediye olarak, Covid 19 ile mücadelede 20 bin ücretsiz maske dağıtılmış.   2 MW gücünde Güneş Enerji Santralı kuruluyor. Arıtma tesisleri, millet bahçesi, cadde giydirme uygulaması, Halk pazarı, kent aydınlatma uygulaması, Kültür Sanat sokağı, Otopark gibi birçok hizmeti devletin desteği ile Hakkârililere sunan Vali İdris Akbıyık halk arasında gerçekten seviliyor.     Milli Eğitimde, Tarımda, Kültürde Sağlıkta önemli gelişmelerin olduğunu memnunlukla gördük. Hakkâri dirayetli idarecileri sayesinde kabuğunu kırıyor. Birçok spor tesisi yapılmış. Olimpik yüzme havuzu Hakkâri’de hizmet veriyor. Öğretmen Lojmanları yapılması ayrı bir sevindirici haber.      Hayvancılığın geliştirilmesi yönünde Büyük ve Küçükbaş hayvan, Manda dağıtıldı. Arıcılık Geliştirme projesiyle 100 çiftçiye 1.000 adet arılı kovan dağıtılmış. Derecik ilçesinde 2500 m2 alanda Çilek yetiştiriciliği desteklenmiş.      Hakkâri’de istihdama yönelik çalışmalarda var. Doğu Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen Hakkâri Merkez Tekstil kent projesinde 4000 m2 lik alanda atölyeler yapılıyor. Hazır giyimde üretim olacak işçiler çalışacak. Geleneksel el sanatları yaşatılıyor. Hakkâri kilimi yeniden üretiliyor.                                     SOKAKTA HUZUR VAR     Hakkâri Şehir Merkezi’ni ikiye bölen Cumhuriyet Caddesi kentin en büyük en kalabalık caddesi. Rize’nin Atatürk Caddesinden farkı yok. Buradaki esnaf sabah erkenden işyerlerini açıyor. Hayat gece geç saatlere kadar devam ediyor. Gençlerin tercihi cafe ve oyun salonları. Cadde üzerinde parti tabelaları, dernekler ve bayan güzellik salonlarının fazlalığı dikkat çekiyor.    Hakkâri’nin huzur ve güvenliğinin en tepedeki ismi Vali İdris Akbıyık. Vali Akbıyık’ı 1997 yılından İkizdere Kaymakamlığından tanıyoruz. 24 yıl önce geldiği İkizdere’yi İdris Akbıyık unutmadığı gibi İkizderelilerde Akbıyık’ı unutmadı. Bütün kurumlarıyla uyumlu ve başarılı bir kadro oluşturmuş. Halkla bütünleşen Vali İdris Akbıyık akşamları sokağa çıkıp halkla çay içip sohbet ediyor. Halkın gönlünde Vali ve Belediye Başkanı İdris Akbıyık’ın yeri ve sevgisi farklı. Hakkâri insanı güven ve samimiyet istiyor Sn. Akbıyık bunu bizlere gösterdi. Sık sık Hakkâri köylerini geziyor köylülerle hasbihal ediyor.      Rize’den Hakkâri 870 km uzaklıkta. Özel aracımızla 4 kişi olarak yola çıktık. Her il ve ilçe girişlerinde kontrol noktası var. Sürücüye kimlik soruyor, bizi araçtan aşağı indirip arama yapılmadı. Her noktada sıcak güler yüzlü askerlerle karşılaştık. Hakkâri’de güvenlik var, huzur var.                                             Dönüş VAN     Van Denizinin sarmaladığı şehir Doğunun en güzel yerleşim yeri. Burada dostlarımız, Saygın idarecilerimiz bulunuyor. Zamanımız kısıtlı olduğu için  Van şehrini detaylıca gezme imkânımız olmadı.    Akdamar Kilisesi ve Van Kalesi çok görmek istediğimiz bir yerdi. Muradiye Balıklı şelalenin kenarından geçtiğimiz halde göremedik. Dünyaca ünlü Van Kahvaltısı yapamadık ama bir kenara not ettik. İnşallah bir daha gelişte gezeriz diye duraklayamadık.     Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Emin Bilmez Bey ile Rize’den 1995 yılından bu yana devam eden tanışıklığımız var. Tam bir devlet adamıdır.     Ardahan Valiliğinden sonra 2018 yılı sonunda atandığı Van Valiliği ve Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevinde titizlikle görev yaptığını biliyoruz. Sn.Bilmez’in görev yaptığı yerde usulsüzlük ve yolsuzluk olamaz. Van’da tüm yurtta olduğu gibi güvenlik konusunda çok önemli gelişmeler var. Terörün izleri tamamen yok olmuş.    Van Valilik makamında değerli Valimize Rize’nin ÇAYKUR Çayını ikram ettik. Sn. Valimiz İkizdere Kaymakamı olduğu 95-97 yıllarında ilçe Muhabiri olarak çok haberini yapmıştım. Bunca yıl sonra Van’da görüşmek güzel bir tesadüf oldu. Ovit çayı ikram ederken şaka ile Ovit Dağında çay mı yetiştiriyorsunuz demesi Ovit dağını unutmadığının göstergesiydi. Zira 95 de Ovit Dağında meydana gelen bir Çığ olayında beraberdik. Aracıyla İkizdere’den İspire gitmek isteyen öğretmen çığ altında kalmıştı. Olayda öğretmenin eşi ve çocuğu hayatını kaybetmişti.     İkizdere Ilıcaköyde bulunan bugün Termal Tesisin olduğu şifalı sıcak su için ilk çalışma M.Emin Bilmez Kaymakam iken başlamış sonra gelen İdris Akbıyık Kaymakam döneminde hızlandırılmış ve sıcak su çıkmıştı.                                           VAN çıkışı Diyadin      Van şehrinin muhteşem güzelliğini geride bırakarak Ağrı –Diyadin ilçesine rotayı çevirdik. Diyadin Kaymakamlığı ve Belediye Başkanlığında efsane isimli Kaymakam Alper Balcı görev yapıyor.     Eskişehir Vali yardımcılığından termal su zengini Diyadin Kaymakamlığına atanarak Belediye Başkanlığına da kayyum olarak görevlendirilen Alper Balcı görev yaptığı her yerde olduğu gibi Diyadin’de de iz bırakmaya devam ediyor.     62 köyü 7 mahallesi olan Diyadin ilçesi 42 bin nüfusa sahip. Eğitim bakımından eksiği yok. İlçe biraz mahrum kalmış. Modern tarzda barınacak otel yok. Kısmen termal su ile ısıtılıyor.     Konaklamak için Öğretmenevinin olmaması önemli bir eksiklik.     Dümdüz bir araziye sahip Diyadin ilçe merkezi termal su ve tesislerle donanmış. Sıcaklıkları 70 dereceye ulaşan Kaplıca konusunda gelişmiş bir ilçe. Birçok termal tesis sağlık amaçlı kullanılıyor. Şifalı suyun değerlendirildiği bir tesiste akşam konaklayarak havuzdan faydalandık. Sıcak suya girerken Kaymakam Alper Balcı bizi yalnız bırakmadı.                        Iğdır Valiliği ve Doğubayazıt-İshak Paşa sarayı     Diyadin’den devam ederek Iğdır Valiliğinde Çayelili hemşerimiz Vali ve Belediye Başkanı Hüseyin Engin Sarıİbrahim ile görüştük. Vali Sarıibrahim’i İspir Kaymakamlığından tanıyoruz. Bir yıla yakın Iğdır Valisi ve Belediye Başkanı olarak Iğdır’da görev yapıyor. Valilik binasına girerken danışmada oturan memura Vali beyin makamı nerede derken ’büyük Valimi’ demesini ilk kez duymuş ve ilginç karşıladım.     Iğdır için Doğunun Paris’i derlerdi. Hakkâri’ye göre çok modern ve geniş caddeleri ve insanları ile Paris’i gerçekten andırıyor. Gece saatlerinde Iğdır sokaklarında rahatlıkla bayanların geziyor olması önemli. Gece hayatı yıllarca var olan bir yaşam biçimi. Iğdır Karadeniz’de alışık olmadığımız bir coğrafi yapıya sahip. Şehir Ovada kurulmuş. Tarım hayli önem kazanmış ve sebze meyve bakımından verimli bir şehir.     Vali Hüseyin Engin Sarıibrahim ‘i daha fazla meşgul etmeden ayrılarak Doğubayazıt’ta bulunan İshak Paşa Sarayını görmeye yöneldik. Beraberimdeki arkadaşlarım gibi bende ilk kez Doğubayazıt’a gidiyordum. Iğdır gibi ovada yer alan Doğubayazıt çok eski bir yerleşim yeri. Tarımsal ve hayvansal ürünleriyle, mutfağıyla, üretimiyle, turizmiyle Doğubayazıt’ta hareket ve ekonomik canlılık hemen göze batıyor. En fazla hareketlilik İshak Paşa Sarayı sayesinde turizm sektöründe. Çoğunlukla bizim gibi günübirlik ziyaretçileri ağırlıyor.     Araçla Doğubayazıt’a girerken dikkatimi çeken gördüğüm bir okulun isminde Said Nursi İmam Hatip Ortaokulu yazmasıydı. Türkiye’de başka yerde görmedim. İlk kez Doğubayazıt’ta Said Nursi isminin bir okula verildiğini gördüm.                                                                             İSHAK PAŞA SARAYI      İshak Paşa Sarayı oldukça ihtişamlı tarihe sahip bir Osmanlı mimari eseridir. Günümüzde ise pek çok turist İshak Paşa Sarayı'nı ziyaret etmektedir. İshak Paşa sarayı Kartal yuvasını andıran 116 odalı bu saray aslında türbesi, camii, surları, iç ve dış avluları, divan ve harem salonları, koğuşları ile bir bey kalesidir.      Doğubayazıt ilçesinin Yukarıtavla mahallesinde ilçe merkezinin 5 km doğusunda bulunur.       İshak Paşa Sarayı yapımına 1685 yılında başlanmış ve 1784 yılında tamamlanmış. Yapımı yaklaşık olarak 99 yıl sürmüştür. Doğubayazıt ilçesinin en önemli mimari yapılarından biridir. Saray türünde inşa edilen İshak Paşa Sarayı mimar Mehmet Paşa tarafından tasarlanmış.                                 İshak Paşa Sarayı Özellikleri     İshak Paşa Sarayı 116 odası bulunan bir saraydır. İshak Paşa Sarayı'nın içinde türbe, sur, cami ve iç dış surlar bulunmaktadır. Ayrıca divan ve harem salonları koğuşlar bulunmaktadır. Sarayın içinde pek çok motifler süslemeler bolca bulunur. İshak Paşa Sarayı Selçuklu Devleti'nin sanatını yansıtır. Tek kubbeli bir cami bulunur. Caminin içerisinde ki motifler bitkisel zengin motifler ile süslenmiştir. İshak Paşa Sarayı'nda klasik Osmanlı mimarisi eserler de bulunur. Saray'da aynı zamanda Avrupa Barok sanatının da izlerine rastlanır.       İshak Paşa Sarayı'nda Türk kültürünün izlerine rastlanır.  İshak Paşa Sarayı çevre ülkelere Osmanlı Devleti'nin gücünü ve ihtişamını göstermek amacı ile yapılmış önemli bir tarihi yapıdır. Tam anlamıyla bir Türk saray geleneği izlerine İshak Paşa Sarayı'nda rastlanır.      Doğubayazıt’a 7 km mesafedeki Saray, kitabesinden anlaşıldığı üzere 1784 yılında Çıldıroğulları'ndan II. İshak Paşa döneminde yaptırılmış. Osmanlı mimarisinin, Anadolu’da günümüze ulaşabilen tek saray yapısı olarak kabul ediliyor.      7600 m2’lik bir düzlem üzerine oturtulan saray, üç tarafı sarp dik bir tepe üzerinde inşa edilmiş. Sarayın, bazı bölümleri tek, bazı bölümleri iki, bazı bölümleri ise üç katlı ve iki büyük avlu çevresinde oluşturulan bölümlerden meydana getirilmiş. Sarayın 116 odası var. Saray öylesine büyük ki, içinde barındırdığı cami, divan odası, fırın, mutfak, ahırları ve hamamıyla sanki küçük bir şehir. Topkapı sarayına da benziyor. Konumu, görkemli mimarisi, taşa hayat veren motifleriyle tam bir sanat abidesi. Bu taş yapının her karesinde Selçuklu sanatının karakteristik özellikleri yer alıyor.     Sarayın en büyük özelliği ısıtma sistemi. Sistemde ocaklarda ısıtılan sıcak su toprak künkler vasıtasıyla yapı içerisinde dolaştırılmasıyla bir nevi kalorifer sistemi oluşturularak iç mekânların ısıtılması sağlanmış. Özellikle bölgenin iklim koşulları da göze alındığında, o dönem itibarıyla ne kadar ileri bir ısıtma sistemi olduğu bugün hâlâ şaşkınlık ve hayranlıkla karşılanıyor.     İshak Paşa Sarayı ziyareti sonrası tekrar Horasan, Erzurum Ovit üzerinden sağ salim Rize’ye vardık.