'Tonya finosu’ coğrafi işaret yolunda

TRABZON’un Tonya ilçesinde, boyu, kilosu, beyaz rengi ve sevimliliğiyle ilgi odağı olan, sahibini korumada etkin davranışlarıyla da dikkat çeken yöreye özgü köpek cinsi ‘Tonya finosunun, Türk Patent ve Marka Kurumu'nca coğrafi işaret tescil belgesi alınmasına ilişkin süreç başlatıldı. Atılan adımla, özellikle çocuklara karşı dostane tavırlar da sergileyen sevimli köpeğin, ırkının korunup, neslinin çoğaltılması hedefleniyor. İlçede, yöreye özgü köpek cinsi ‘Tonya finosu’, koruma görevi yapamayacak kadar ufak yapılı olduğu için, genellikle havlayarak sahiplerini uyarmaya, yaklaşan yabancı kişi ya da hayvanı uzaklaştırmaya çalışmasıyla dikkat çekiyor. Sahiplerinin yanı sıra evcil hayvanlara da bekçilik yapan ‘Tonya Finosu’, boyu, hafif kilosu, beyaz rengi ve sevimlilikleriyle ilgi odağı oluyor. Sosyal medya aracılığıyla bir araya gelen hayvanseverler, nesli tükenme tehlikesi bulunan Tonya finosunun saf özelliklerinin koruması için mücadele veriyor. Bu mücadeleye duyarsız kalmayan Tonya Kaymakamlığı ve Tonya Belediyesi, ilçede tescilli Tonya tereyağından sonra, ‘Tonya finosunun da Türk Patent ve Marka Kurumu'nca coğrafi işaretle tescillenmesi için ortaklaşa çalışma başlattı. IRKI KORUNACAK Tonya finosunun ırkı, yapısı ve davranış biçimlerine yönelik araştırmaları tamamlayacak heyet, tescil başvurusunda bulunacak. Atılan adımla, özellikle çocuklara karşı dostane tavırlar da sergileyen, bazı bölgelerde ’Kobi’ olarak da adlandırılan köpeğin, ırkının korunup, neslinin çoğaltılması hedefleniyor. Yetiştiricileri tarafından sayılarının giderek azaldığı bildirilen, omuz yükseklikleri ortalama 30 santim olup, erkeklerde yaşlarına göre 10, dişilerde ise 9 kilogram ağırlığına ulaşan Tonya finosu, bin ila 3 bin lira arasında alıcı buluyor.   ‘BU IRKI YAŞATMAYA DEVAM EDECEĞİZ’ Tonya finosunun ırkının korunması için çaba harcayan ilçe sakini Bedirhan Kalyoncu, “Tonya finolarımız yeni doğdu, sekiz günlüktürler. Elimizden geldiği kadarıyla onları yetiştirmeye çaba gösteriyoruz. İnşallah bu ırkı yok etmeyeceğiz, bu ırkı yaşatmaya devam edeceğiz” dedi. ‘   ALAN KORUMASI YAPAR’ İlçede Tonya finosu yetiştirip satışını yapan Olcay Kalyoncu, “Tonya finosu, Tonya’ya özgü, nesli tükenmekte olan bir hayvandır. Neslini çoğaltmak için elimizden geldiğince uğraşıyoruz. Tonya’da belirli yerlerde bu ırkı koruyanlar vardır. Tonya Finosunun belirli özellikleri vardır. Süt beyaz olur kulakları diktir, burun, damak ve pati altları siyahtır. Alan koruması yapar. Kesinlikle evcil bir hayvan değildir. Dışarıda sadece alan koruması için kullanılır. Evcil hayvanlara bekçilik yapar. Bulunduğu bölgeye kesinlikle kimseyi yaklaştırmaz. Nasıl yetiştirilirse öyle gelişir. Kimseye zararı yoktur” diye konuştu. ‘   TESCİL ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR’ Tonya Belediye Başkanı Osman Beşel de tescil esaslarına ilişkin çalışmaların sürdüğünü söyleyerek, “Tonya finosu yerel tabirle Tonya kobisi olarak bilinir. Tonya’ya özgü bir hayvan türüdür. Bir de Tonya zerdevası vardır. Ancak şu anda gündemimizde olan Tonya finosudur. Tonya finosu nevi şahsına münhasır yapıda bir köpek türüdür. Geçmişte yöremizde her evin kapısında bir fino bulunuyordu. Zaman içerisinde azalmaya ve korunmadığından da tükenmeye yüz tutmuştur. Coğrafi işaret alıp, tescilini yapıp çoğaltımını sağlayarak hem Tonya’mıza hem bölgemize hem de Türkiye’ye mal olması peşindeyiz. Çalışmalarımız devam ediyor, inşallah en yakın zamanda coğrafi işaretle tescil edilip Tonya’nın hem tescilli tereyağı hem de bir hayvan türü ülkemize bütün insanlık alemine mal edilmiş olacak ve bu tür de yok olmaktan kurtarılmış olacak” ifadelerinde bulundu. TONYA FİNOSU Köpek sınıfları içinde yer alan 'Spitz' tipindeki köpeklere benzer morfolojik yapıya sahiptir. Yöresel bir tiptir; bazı bölgelerde 'Kobi' olarak da adlandırılır. Sahibinin canlı ya da cansız varlıklarını bekleme görevi yapmaktadır. Koruma görevi yapamayacak kadar ufak yapılı olduğu için, genellikle havlama biçiminde gürültü yaparak, sahiplerini uyarmaya, yaklaşan yabancı insan ya da hayvanı ise uzaklaştırmaya çalışır. Sadece beyaz post rengi görülmektedir. Oyuncu, enerjik ve özellikle çocuklara karşı dost canlısı bir köpektir. Yetiştiricileri tarafından sayılarının giderek azaldığı bildirilmektedir. Ergin ağırlıkları ortalama erkeklerde 10 ve dişilerde 9 kilogram, omuz yükseklikleri ortalama erkeklerde 31.4, dişilerde ise 30.6 santimetredir.