Sanal dünyada gizlilik savaşı kızışıyor

Sanal dünyada bir şeyler oluyor. Öyle bir şey ki sessiz, görünmez ama etkisi gerçek dünyada yankı buluyor.

Gözle görülmeyen, elle tutulmayan bu savaşta taraflar belli: Kullanıcılar ve veri avcıları. Eskiden sadece fiziksel güvenlikten söz edilirdi. Şimdi ise asıl mücadele dijital mahremiyetin ta kendisi. 2025'e gelindiğinde dünya nüfusunun yaklaşık %65’i internete bağlı. Her saniye 40.000 Google araması yapılıyor, 350.000 tweet atılıyor. Peki bu veriler nereye gidiyor? Kim, neden, ne hakla bu verileri topluyor? Veri: Yeni Nesil Petrol mü, Zehir mi? Birçok kişi için veri, yeni çağın petrolü. Ama ya bu petrol bir gün sizi yakarsa? Veriniz, sadece adınız soyadınız değil. Hangi saatte kahve içtiğiniz, nereye seyahat ettiğiniz, kimlerle görüştüğünüz, hatta hangi filmleri izlediğiniz bile birer veri noktası. Dijital platformlar (isim vermeyelim, biliyorsunuz kim olduklarını) sizden habersiz veri topluyor. Kimi zaman "kabul ediyorum" butonuna basarak gönüllü olarak teslim ediyorsunuz mahremiyetinizi. Kimi zaman da  arkada dönen kodlar, sizin bilmeden izninizin alındığını ima eden karanlık sözleşmelerin içinde saklı. Gizlilik: Modern Dünyanın Lüksü Bu kötü bir şey. Bu kötü bir şey. Bu kötü bir şey. VPN uygulamaları, reklamlar ve diğer mesajlar çok eski... Bunun en iyi yanı, Android için VPN kullanmanın kötü bir şey olmasıdır. Ne yazık ki  Android'de güvenli internet deneyimi, çoğu zaman kullanıcıların bireysel çabalarına bağlı kalmaktadır. Android için VPN ile güvenlik düzeyi önemli ölçüde iyileştirildi. VeePN gibi güvenilir bir VPN olmadan bu, bir karton kutunun arkasındaki kabuklardan saklanmaya benziyor. Veri kesintileri artık sıradan haberler arasında. 2024 yılında dünya genelinde yaklaşık 422,61 milyar veri kaydı sızdırıldı. Bu sayı sadece üç yıl önce 1 milyar civarındaydı. Artış oranı değişir. Büyük Oyuncular ve Küçük Kurbanlar Çevrimiçi platformlar kullanıcılarına ücretsiz hizmet sönüyormuş gibi görünür. Ancak bu “ücretsizlik” aslında sahte bir maske. Bedel olarak verinizi ödersiniz. Arka planda çalışan algoritmalar, sizin alışkanlıklarınızı analiz eder. Sizi size karşı kullanır. Bir örnek verelim: 2022’de bir alışveriş uygulaması, kullanıcılarının göz hareketlerini izleyen bir teknoloji test etti. Amaç: Hangi ürüne daha uzun süre baktığınızdan neyi daha çok arzuladığınızı anlamak. Gizlilik? Yok sayıldı. Yasalar Ne Diyor, Gerçek Ne? GDPR, KVKK gibi yasalar verileri koruma iddiasında. Ama yetersiz. Yasalar hep geriden gelir. Teknoloji çoktan bir sonraki seviyeye geçmişken, yasalar hâlâ ilk adımı atma aşamasındadır. Üstelik birçok ülkede bu yasalara uymak bir zorunluluk değil. Uymuyorsa ne oluyor? Cezalar çoğunlukla küçük, caydırıcı değil. Büyük şirketler bu cezaları “pazarlama gideri” olarak görüyor. Kullanıcılar ise çaresiz. Kullanıcı Direnişi: Dijital Çağın Yeni Aktivizmi Tüm bu kaosun ortasında bir şey değişiyor. İnsanlar uyanıyor. Gizlilik artık yalnızca bilişim uzmanlarının yapısında değil. VeePN gibi hizmetler kullanıcı sayısında artış görüyor. Sosyal medyadaki gazeteciler, sanatçılar bile bu konuda ses çıkarıyor. Kimse üzücü istatistiklerden biri olmak istemez. Veri sızıntılarına karşı duyarlılık arttı. 2024 yılında yapılan bir ankete göre, internet kullanıcılarının %72’si verilerinin kimlerle paylaşıldığını bilmek istiyor. %61’i ise sosyal medya hesaplarında daha az bilgi paylaşmaya başladı. Bu ciddi bir farkındalık artışı. Gelecek: Şeffaf mı Olacak, Yoksa Daha da Gizemli mi? Sorulması gereken soru şu: Bu savaş nereye evrilecek? Her geçen gün yeni bir izleme teknolojisi hayatımıza giriyor. Yüz tanıma, ses analizi, biyometrik veri takibi... Her şey izleniyor. Her şey. Ama bir yandan da şeffaflık talebi büyüyor. Açık kaynak yazılımlar, merkeziyetsiz platformlar, dijital kooperatifler, kullanıcıya ait veri mantığı... Hepsi yeni bir düzenin tohumları olabilir. Olmalı da. Sonuç: Gizlilik Savaşı Sürüyor Sanal dünyada gizlilik savaşı kızışıyor. Taraflar silahlarını hazırladı. Bazısı yazılım, bazısı yasa, bazısı sadece bilinç. Ama bu savaş sessiz değil artık. Her gün daha çok insan “bana ne oluyor?” diye sormaya başlıyor. Bu iyi bir şey. Çünkü dijital mahremiyet, sadece bir hak değil. Aynı zamanda bir direnç biçimi. Bir insanlık hali. Ve bu savaş, belki de sonunda kazananı olan nadir savaşlardan biri olacak. Not: Kendinizi korumak istiyorsanız, ilk adım farkındalık. İkinci adım, davranış. Üçüncüsü ise toplumsal baskı. Mahremiyetin değerini fark ettiğimiz gün, onun kaybına da “dur” diyebiliriz. Çünkü unutmamak gerekir: Gizlilik, kaybolduğunda geri alınması en zor şeydir.